ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ
α) Ο ψυχοδραματιστής ενεργεί πάντα με καλή πρόθεση προς όφελος του θεραπευόμενου / εξυπηρετούμενου / εκπαιδευόμενου. Οι ψυχοδραματιστές γνωρίζουν τους νόμους της χώρας στην οποία ασκούν το επάγγελμα και λειτουργούν εντός του πλαισίου αυτών.
β) Είναι επαγγελµατικά ηθικό για τους ψυχοδραµατιστές να επιδεικνύουν διαφάνεια προς τους θεραπευοµένους / εξυπηρετούμενους / εκπαιδευόμενους, σχετικά με τα τυπικά και επιστημονικά τους προσόντα τα οποία τους καθιστούν συντονιστές ομάδων – συμβούλους ψυχικής υγείας – ψυχοθεραπευτές – εκπαιδευτές, σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες νομικές διατάξεις. Όσον αφορά τους εκπαιδευτές ψυχοδράματος, είναι ηθικό να ενημερώνουν τους εκπαιδευομένους τους εγγράφως για τα ισχύοντα όσον αφορά τους νόμους του κράτους για τις διατάξεις σχετικά με το δίπλωμα του ψυχοδραματιστή.
γ) Οι ψυχοδραματιστές ασκούν το επάγγελμά τους προς όφελος του θεραπευόμενου / εξυπηρετούμενου κατά κύριο λόγο, και όχι για να ικανοποιήσουν τις προσωπικές τους ανάγκες.
δ) Οι ψυχοδραµατιστές αναζητούν τρόπους για την προσωπική και επαγγελµατική τους ανάπτυξη και την ενίσχυση των γνώσεών τους.
ε) Οι ψυχοδραµατιστές πρέπει να τηρούν τα πρότυπα άσκησης επαγγέλµατος, ελέγχοντας και αναθεωρώντας τη δουλειά τους µόνοι, µε συνεργάτες και µε την βοήθεια που λαμβάνουν στην προσωπική τους εποπτεία.
στ) Οι ψυχοδραµατιστές θα πρέπει να εξηγούν στους πελάτες τους µε ειλικρίνεια και σαφήνεια την πιθανή παρουσία παρατηρητών, καταγραφέων και συνθεραπευτών. Πριν από την έναρξη της συνεδρίας (εκπαιδευτικής, ψυχοθεραπευτικής, ή οποιασδήποτε άλλης στην οποία εφαρμόζεται το ψυχόδραμα), καθιστούν σαφές σε όλους τους παρόντες ότι δεσµεύονται για την τήρηση της εµπιστευτικότητας.
ζ) Κάθε ψυχοδραµατιστής είναι υπεύθυνος να αποφασίσει προληπτικά εάν για έναν συγκεκριµένο θεραπευόμενο / εξυπηρετούμενο είναι κατάλληλο το ψυχόδραµα, καθώς και εάν η συγκεκριµένη οµάδα στην οποία του προτείνεται να ενταχθεί είναι κατάλληλη για την περίπτωσή του. Εάν δεν είναι, ο ψυχοδραματιστής εναλλακτικά θα πρέπει να προτείνει θεραπευτικές δυνατότητες µε άλλους συναδέλφους και με άλλους ενδεχομένως θεραπευτικούς προσανατολισµούς.
η) Για να είναι ένας ψυχοδραµατιστής σε θέση να ασκήσει το επάγγελμα, θα πρέπει να είναι υγιής και ψυχικά ισορροπηµένος. Αυτό το πρότυπο πρέπει να αποτελεί παράδειγµα για άλλους συναδέλφους και εκπαιδευόμενους. Τα άτοµα που γνωρίζουν ότι η ψυχική ή σωµατική τους υγεία είναι κακή και µπορεί να βλάψει τους θεραπευοµένους / εξυπηρετούμενούς τους δεν θα πρέπει να ασκούν το επάγγελµα. Το παραπάνω περιλαµβάνει και οποιαδήποτε χρήση ουσιών δύναται να βλάψει την άσκηση του επαγγέλµατός τους.
θ) Οι ψυχοδραµατιστές γνωρίζουν και σέβονται τις πολιτισμικές ιδιαιτερότητες της κοινότητας στην οποία εργάζονται.
ι) Οι ψυχοδραµατιστές γνωρίζουν σε βάθος και σέβονται τα πολιτισµικά ήθη των πελατών, των εκπαιδευοµένων και των συναδέλφων τους.
- ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΘΕΡΑΠΕΥΟΜΕΝΟ – ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΟ – ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΟ
α) Εμπιστευτικότητα
- i) Ο όρκος του Ιπποκράτη δεσµεύει τον ιατρό να τηρεί το απόρρητο κατά την άσκηση του επαγγέλµατός του. Στην οµαδική ψυχοθεραπεία και στο ψυχόδραµα, ο όρκος του Ιπποκράτη επεκτείνεται τόσο στον ψυχοδραματιστή, όσο και σε όλους τους θεραπευοµένους / εξυπηρετούμενους / εκπαιδευόμενους και δεσµεύει τον καθένα ξεχωριστά να µην αποκαλύψει σε κάποιον τρίτο όσα του εµπιστεύτηκαν. Όπως στον ψυχοδραματιστή, έτσι και σε κάθε θεραπευόµενο / εξυπηρετούμενο / εκπαιδευόμενο, εναποτίθεται η ευθύνη της προστασίας της ευηµερίας των υπολοίπων συμμετεχόντων της ψυχοδραματικής διαδικασίας. Αυτό περιλαμβάνει πληροφορίες που αφορούν τρίτα άτομα που δεν συμμετείχαν αυτοπροσώπως στην διαδικασία αλλά αναφέρθηκαν τα στοιχεία τους κατά την διάρκειά της.
- ii) Οι ψυχοδραµατιστές θεωρούν απόρρητη κάθε πληροφορία που αποκτούν από τον θεραπευόµενο / εξυπηρετούμενο / εκπαιδευόμενο, είτε κατά τη διάρκεια ψυχοδραματικών συνεδριών είτε κατά τη διάρκεια κάθε άλλης επικοινωνίας µαζί του, εκτός εάν ο θεραπευόµενος / εξυπηρετούμενος / εκπαιδευόμενος συµφωνήσει ότι κάποιες συγκεκριµένες πληροφορίες µπορούν να µεταδοθούν. Επιτρέπεται η µετάδοση εµπιστευτικών πληροφοριών µόνον υπό ορισµένες συνθήκες: α. Κατά τη συζήτηση µε τον επόπτη του ψυχοδραµατιστή. β. Απευθείας σε άλλους επαγγελµατίες οι οποίοι έχουν άµεση σχέση µε την περίπτωση του θεραπευοµένου / εξυπηρετούμενου ή της οικογένειάς του, µε την άδειά του. γ. Κατά τη συγγραφή ή τη διδασκαλία άλλων, οι πληροφορίες θα πρέπει να παρουσιάζονται µε τέτοιον τρόπο ώστε να διασφαλίζεται η ανωνυµία του θεραπευοµένου / εξυπηρετούμενου και όποτε είναι δυνατόν, θα ζητείται η συναίνεσή του. δ. Η εµπιστευτικότητα µπορεί επίσης να αρθεί με τη συγκατάθεση του θεραπευοµένου / εξυπηρετούμενου. ε. Κατόπιν δικαστικής εντολής, και στις περιπτώσεις που απαιτεί ο νόμος, ιδίως όταν επίκειται κίνδυνος ζωής.
β) Αμοιβή
- i) Οι ψυχοδραµατιστές που ασκούν το επάγγελµα ιδιωτικά δεν πρέπει να προσφέρουν καµία προµήθεια, αµοιβή ή προνόµιο σε όποιον τους παραπέµψει έναν πελάτη.
- ii) Οι ψυχοδραµατιστές δεν πρέπει να χρησιµοποιούν για προσωπικό όφελος τις πληροφορίες που αποκτούν στην πορεία της σχέσης τους µε θεραπευοµένους / εξυπηρετούμενους, ή εκπαιδευόµενους.
iii) Οι ψυχοδραµατιστές αναλαµβάνουν να συνάψουν µε σαφήνεια και χωρίς προκατάληψη μια προφορική ή γραπτή συμφωνία µε τον πελάτη πριν από την έναρξη της συνεργασίας τους. Στις συνεδρίες ατοµικής ψυχοθεραπείας µε τον ψυχοδραµατιστή, στη συμφωνία θα πρέπει να διατυπώνονται µε σαφήνεια οι όροι της αµοιβής, οι µέθοδοι πληρωµής καθώς και οποιοσδήποτε άλλος ειδικός όρος εφαρµοστεί.
Αντίγραφο του Κώδικα Δεοντολογίας θα πρέπει να διατίθεται σε όλους τους εκπαιδευοµένους ψυχοδραματιστές.
γ) Συμφωνία – Θεραπευτικό Συμβόλαιο
- i) Ο ψυχοδραματιστής σε συνεργασία με τον πελάτη φτιάχνει ένα ξεκάθαρο θεραπευτικό συμβόλαιο ή συμφωνία όσον αφορά τη μορφή και το περιεχόμενο της διαδικασίας, αλλά και το σκοπό της ομαδικής ή ατομικής δουλειάς. Αυτά περιλαμβάνουν τον σκοπό και το πιθανό αποτέλεσμα.
- ii) Οι ψυχοδραµατιστές δεν πρέπει να παρουσιάζουν ανακριβή εικόνα του εαυτού τους όσον αφορά τα επαγγελµατικά τους προσόντα. Ο θεραπευόµενος / εξυπηρετούμενος και ο ψυχοδραµατιστής πρέπει να αναθεωρούν τη συμφωνία τους σε τακτά χρονικά διαστήµατα, ώστε να διασφαλίζεται ότι η ευηµερία του πελάτη παραµένει ανάμεσά τους ως πρωτεύον ζήτηµα.
iii) Ο ψυχοδραµατιστής διασφαλίζει την παροχή του απαραίτητου χρόνου και της προσοχής κατά τη σύναψη της συμφωνίας. Εάν ο πελάτης επιθυµεί να τερµατίσει τη συνεργασία, ο ψυχοδραµατιστής οφείλει να εκφράσει τη δική του άποψη και να συμβουλεύσει τον πελάτη αναλόγως.
δ) Όρια
- i) Οι ψυχοδραµατιστές φροντίζουν ιδιαίτερα το φυσικό περιβάλλον µέσα στο οποίο εργάζονται µε τους θεραπευοµένους / εξυπηρετούμενους / εκπαιδευόμενους, έτσι ώστε να παρέχουν έναν ασφαλή χώρο.
- ii) Οι ψυχοδραµατιστές γνωρίζουν τα επαγγελµατικά όρια ανάµεσα στους ιδίους και τους θεραπευοµένους / εξυπηρετούμενους ή τους εκπαιδευοµένους τους. Οι ψυχοδραματιστές οφείλουν να αντιλαμβάνονται την πιθανότητα σύγχυσης ρόλων, η οποία θα μπορούσε να βλάψει τη θεραπευτική και/ή την εκπαιδευτική διαδικασία.
iii) Ένας ψυχοδραματιστής δεν συνάπτει ποτέ σεξουαλική ή ερωτική σχέση με έναν πελάτη και οφείλει να αποτρέπει την ανάπτυξή της. Σε περίπτωση σύναψης σεξουαλικής σχέσης µεταξύ ενός ψυχοδραµατιστή και ενός θεραπευοµένου / εξυπηρετούμενου / εκπαιδευόμενου, ή εποπτευόμενου, ο ψυχοδραµατιστής υποχρεούται να σταµατήσει την επαγγελματική σχέση και να τον συµβουλεύσει να συνεργαστεί µε κάποιον άλλον συνάδελφο.
- iv) Ο ψυχοδραµατιστής ενηµερώνει τον θεραπευόµενο / εξυπηρετούμενο / εκπαιδευόµενο / εποπτευόμενο για τυχόν χρήση μέσων αποθήκευσης τμημάτων της συνεδρίας (πχ. βιντεοσκόπηση, μαγνητοφώνηση) ή για τη χρήση άλλων μέσων παρατήρησης από τρίτους (πχ. διπλός καθρέφτης) και ζητά την έγγραφη συναίνεσή του, την οποία όμως ο πελάτης έχει το δικαίωμα να αποσύρει ανά πάσα στιγμή.
α) Οι ψυχοδραµατιστές είναι άτοµα που έχουν εκπαιδευτεί και ασκούν το επάγγελµά τους µε τρόπο επαρκή. Φροντίζουν να παρέχουν ένα ασφαλές περιβάλλον για τον πελάτη, διασφαλίζοντας έτσι ότι το ψυχόδραµα δεν θα δυσφηµιστεί.
β) Για την αντιµετώπιση ψυχοσεξουαλικών θεµάτων, οι ψυχοδραµατιστές πρέπει να φέρονται µε τη δέουσα προσοχή κατά την εκδραµάτιση των συγκεκριµένων εκείνων συµβάντων όπου εµπλέκεται σεξουαλική δραστηριότητα. Ειδικά σε περίπτωση σεξουαλικής κακοποίησης, κάθε ψυχοδραµατική τεχνική θα πρέπει να επιλέγεται µε προσοχή, ώστε να µειωθεί η πιθανότητα επιδείνωσης της επίδρασής της.
γ) Σε περίπτωση διαφήµισης, οι ψυχοδραµατιστές θα πρέπει να παρουσιάζουν µε σαφήνεια τις υπηρεσίες που προσφέρουν κατά την άσκηση της ψυχοδραµατικής δραστηριότητας.
δ) Οι ψυχοδραµατιστές είναι υπεύθυνοι να αναγνωρίζουν τη σηµασία της έρευνας και, όπου και όταν πρέπει, να αρχίζουν µια έρευνα, να συµβάλλουν σε αυτήν τη διαδικασία ή να συµµετέχουν, καθώς και να ενημερώνουν και να επιδιώκουν τη συγκατάθεση των πελατών σε περίπτωση ανάμειξής τους.
ε) Οι ψυχοδραµατιστές έχουν παιδευτικό ρόλο στην κοινωνία, όπως επίσης και θεραπευτικό, και επιδιώκουν τη συνεχή εκπαίδευσή τους.
στ) Οι ψυχοδραµατιστές µπορούν να χρησιµοποιούν τις γνώσεις τους για να διευκολύνουν τη διερεύνηση κοινωνικών θεµάτων πέραν αυτών της θεραπείας. Η χρήση του ψυχοδράµατος δεν περιορίζεται µόνο σε κλινικά πλαίσια. Σε κάθε περίπτωση όµως εφαρμόζεται πάντα η δεοντολογία της συναίνεσης και της εμπιστευτικότητας.
ζ) Οι ψυχοδραµατιστές έχουν την ευθύνη να συνεχίζουν τη δική τους ανάπτυξη υποβαλλόµενοι σε ατοµική θεραπεία, εκπαίδευση και εποπτεία, όπως αναφέρεται στο παρόν καταστατικό.
η) Οι ψυχοδραµατιστές τάσσονται κατά των διακρίσεων και ασπάζονται τις αρχές της ελευθερίας του λόγου και των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, στην προώθηση των οποίων οφείλουν να συµβάλλουν.
α) Οι επόπτες και οι εκπαιδευτές οφείλουν να αντιλαµβάνονται τις δικές τους προκαταλήψεις και στερεότυπα, και να εξετάζουν τους τρόπους με τους οποίους αυτά δύνανται να επιδράσουν στην εποπτεία και την εκπαιδευτική διαδικασία.
β) Οι επόπτες οφείλουν να διερευνούν κάθε µορφή προκατάληψης ή άλλων ψυχολογικών εμποδίων που εκδηλώνονται στους ψυχοδραµατιστές πελάτες τους στο πλαίσιο λειτουργίας των τελευταίων ως ψυχοδραματιστών, ώστε να συµβάλλουν στην άρση αυτών προς όφελος της επαγγελματικής δεινότητας και ανάπτυξης των εποπτευομένων τους.
γ) Η εποπτεία και η εκπαίδευση διέπονται από βασικές αξίες όπως είναι η ακεραιότητα, η υπευθυνότητα, η αµεροληψία και ο σεβασµός, που εφαρµόζονται ανεξάρτητα από τη µορφή της εποπτείας ή της εκπαίδευσης και ανεξάρτητα από το ύψος της αµοιβής.
δ) Η εποπτεία είναι µια εµπιστευτική δραστηριότητα και οι επόπτες πρέπει να διασαφηνίζουν µε τους εποπτευοµένους τα όρια της εµπιστευτικότητας.
ε) Οι επόπτες και οι εκπαιδευτές έχουν την ευθύνη να εξασφαλίζουν την ασφάλεια των εποπτευοµένων, των εκπαιδευοµένων και των θεραπευοµένων όπου είναι δυνατόν.
στ) Οι επόπτες και οι εκπαιδευτές είναι υπεύθυνοι για την ενίσχυση της επάρκειας των εποπτευοµένων και των εκπαιδευοµένων.
ζ) Οι επόπτες και οι εποπτευόµενοι, οι εκπαιδευτές και οι εκπαιδευόµενοι συµφωνούν για τη σύναψη μιας οικονομικής και επαγγελματικής συµφωνίας στην αρχή της συνεργασίας τους.
η) Οι επόπτες πρέπει να κάνουν τα αναγκαία βήµατα ώστε να ελέγχουν τη δική τους επάρκεια, κάνοντας εποπτεία πάνω στη δική τους εποπτεία.
θ) Οι επόπτες, οι εκπαιδευτές και οι διευθυντές εκπαιδευτικών οργανισμών οφείλουν να διαχωρίζουν τα όρια ανάµεσα στην εποπτεία, τη θεραπεία, την εκπαίδευση και τη διοίκηση.
ι) Οι επόπτες και οι εποπτευόµενοι οφείλουν να διασφαλίσουν ότι η προσωπική ή η κοινωνική επαφή µεταξύ τους δεν επηρεάζει αρνητικά τη σχέση εποπτείας.
ια) Οι ψυχοδραματιστές που παρέχουν θεραπεία δεν εποπτεύουν ούτε εκπαιδεύουν άτομα που βρίσκονται σε θεραπευτική διαδικασία μαζί τους.
ιβ) Οι επόπτες και οι εκπαιδευτές δεν εκµεταλλεύονται οικονοµικά, σεξουαλικά, συναισθηµατικά ή µε οποιονδήποτε άλλον τρόπο τους εποπτευοµένους και τους εκπαιδευοµένους τους. Σε καµία περίπτωση ένας επόπτης ή εκπαιδευτής δεν συνάπτει σεξουαλική σχέση µε έναν εποπτευόµενο ή εκπαιδευόµενο.
ιγ) Οι επόπτες και οι εκπαιδευτές έχουν την ευθύνη να συµβουλεύουν τους εποπτευοµένους και τους εκπαιδευοµένους όταν για λόγους προσωπικούς, υγείας, ή για οποιονδήποτε άλλο λόγο δυσλειτουργούν.
ιδ) Οι επόπτες και οι εκπαιδευτές είναι υπεύθυνοι να επιδιώκουν την προσωπική τους ανάπτυξη με στόχο την επαγγελµατική τους επάρκεια.
ιε) Οι επόπτες και οι εκπαιδευτές αναλαµβάνουν την ευθύνη να αποσυρθούν από την άσκηση της εποπτείας ή του εκπαιδευτικού τους έργου σε περίπτωση κλονισµού της υγείας τους, ψυχικής ή/και σωματικής, ή για οποιονδήποτε άλλο λόγο κρίνουν πως επηρεάζει αρνητικά το λειτούργημά τους.
ιστ) Οι επόπτες και οι εποπτευόµενοι συµφωνούν όσον αφορά την αµοιβή, το χώρο και το χρόνο των συναντήσεων, και τις προσδοκίες που αφορούν τη συνεργασία τους πριν από την έναρξη της εποπτείας.
ιζ) Οι επόπτες των εκπαιδευόµενων ψυχοδραµατιστών είναι υπεύθυνοι για την εκπαιδευτική τους πορεία. Στην αρχή του προγράµµατος, συµφωνούνται ο χρόνος πληρωµής, ο χώρος και η διάρκεια των συναντήσεων και τίθενται οι στόχοι της συνεργασίας.
ιη) Γενικότερα, οι επόπτες δεν αποκαλύπτουν εµπιστευτικές πληροφορίες για τους ίδιους τους εποπτευοµένους ή έμμεσα μέσω του εποπτευομένου για τους θεραπευομένους τους χωρίς τη συναίνεση του προσώπου που εμπλέκεται. Εξαίρεση αποτελούν οι περιπτώσεις που απαιτεί ο νόμος και κατά τη συγγραφή ή διδασκαλία άλλων, οπότε οι πληροφορίες παρουσιάζονται µε τέτοιον τρόπο ώστε να προστατεύεται η ανωνυµία του πελάτη και του εποπτευοµένου, ενώ αναζητείται η συναίνεση εφόσον είναι δυνατόν.
ιθ) Οι επόπτες των εκπαιδευοµένων µπορούν να µιλήσουν για τη δουλειά των εποπτευοµένων στους εκπαιδευτές τους, όπως ορίζεται στην αρχική τους συµφωνία.
κ) Εάν κατά τη διάρκεια της εποπτείας φανεί ότι απαιτείται θεραπεία του εποπτευοµένου, ο επόπτης έχει την ευθύνη να το προτείνει στον εποπτευόµενο.
κα) Στην περίπτωση που δεν µπορούν να επιλυθούν οι διαφωνίες ανάµεσα στον επόπτη και τον εποπτευόµενο, ο επόπτης συµβουλεύεται έναν συνάδελφο επαγγελµατία και, εάν κριθεί απαραίτητο, συνιστά στον εποπτευόµενο να απευθυνθεί σε έναν άλλον επόπτη.
κβ) Στην περίπτωση που δεν µπορούν να επιλυθούν οι διαφωνίες µεταξύ εκπαιδευτή και εκπαιδευοµένων, ο εκπαιδευτής συµβουλεύεται ένα συνάδελφο επαγγελµατία και, εάν κριθεί απαραίτητο, συνιστά στον εκπαιδευόµενο να απευθυνθεί σε άλλον εκπαιδευτή.
1. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑ
α) Ο ψυχοδραματιστής ενεργεί πάντα με καλή πρόθεση προς όφελος του θεραπευόμενου / εξυπηρετούμενου / εκπαιδευόμενου. Οι ψυχοδραματιστές γνωρίζουν τους νόμους της χώρας στην οποία ασκούν το επάγγελμα και λειτουργούν εντός του πλαισίου αυτών.
β) Είναι επαγγελµατικά ηθικό για τους ψυχοδραµατιστές να επιδεικνύουν διαφάνεια προς τους θεραπευοµένους / εξυπηρετούμενους / εκπαιδευόμενους, σχετικά με τα τυπικά και επιστημονικά τους προσόντα τα οποία τους καθιστούν συντονιστές ομάδων – συμβούλους ψυχικής υγείας – ψυχοθεραπευτές – εκπαιδευτές, σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες νομικές διατάξεις. Όσον αφορά τους εκπαιδευτές ψυχοδράματος, είναι ηθικό να ενημερώνουν τους εκπαιδευομένους τους εγγράφως για τα ισχύοντα όσον αφορά τους νόμους του κράτους για τις διατάξεις σχετικά με το δίπλωμα του ψυχοδραματιστή.
γ) Οι ψυχοδραματιστές ασκούν το επάγγελμά τους προς όφελος του θεραπευόμενου / εξυπηρετούμενου κατά κύριο λόγο, και όχι για να ικανοποιήσουν τις προσωπικές τους ανάγκες.
δ) Οι ψυχοδραµατιστές αναζητούν τρόπους για την προσωπική και επαγγελµατική τους ανάπτυξη και την ενίσχυση των γνώσεών τους.
ε) Οι ψυχοδραµατιστές πρέπει να τηρούν τα πρότυπα άσκησης επαγγέλµατος, ελέγχοντας και αναθεωρώντας τη δουλειά τους µόνοι, µε συνεργάτες και µε την βοήθεια που λαμβάνουν στην προσωπική τους εποπτεία.
στ) Οι ψυχοδραµατιστές θα πρέπει να εξηγούν στους πελάτες τους µε ειλικρίνεια και σαφήνεια την πιθανή παρουσία παρατηρητών, καταγραφέων και συνθεραπευτών. Πριν από την έναρξη της συνεδρίας (εκπαιδευτικής, ψυχοθεραπευτικής, ή οποιασδήποτε άλλης στην οποία εφαρμόζεται το ψυχόδραμα), καθιστούν σαφές σε όλους τους παρόντες ότι δεσµεύονται για την τήρηση της εµπιστευτικότητας.
ζ) Κάθε ψυχοδραµατιστής είναι υπεύθυνος να αποφασίσει προληπτικά εάν για έναν συγκεκριµένο θεραπευόμενο / εξυπηρετούμενο είναι κατάλληλο το ψυχόδραµα, καθώς και εάν η συγκεκριµένη οµάδα στην οποία του προτείνεται να ενταχθεί είναι κατάλληλη για την περίπτωσή του. Εάν δεν είναι, ο ψυχοδραματιστής εναλλακτικά θα πρέπει να προτείνει θεραπευτικές δυνατότητες µε άλλους συναδέλφους και με άλλους ενδεχομένως θεραπευτικούς προσανατολισµούς.
η) Για να είναι ένας ψυχοδραµατιστής σε θέση να ασκήσει το επάγγελμα, θα πρέπει να είναι υγιής και ψυχικά ισορροπηµένος. Αυτό το πρότυπο πρέπει να αποτελεί παράδειγµα για άλλους συναδέλφους και εκπαιδευόμενους. Τα άτοµα που γνωρίζουν ότι η ψυχική ή σωµατική τους υγεία είναι κακή και µπορεί να βλάψει τους θεραπευοµένους / εξυπηρετούμενούς τους δεν θα πρέπει να ασκούν το επάγγελµα. Το παραπάνω περιλαµβάνει και οποιαδήποτε χρήση ουσιών δύναται να βλάψει την άσκηση του επαγγέλµατός τους.
θ) Οι ψυχοδραµατιστές γνωρίζουν και σέβονται τις πολιτισμικές ιδιαιτερότητες της κοινότητας στην οποία εργάζονται.
ι) Οι ψυχοδραµατιστές γνωρίζουν σε βάθος και σέβονται τα πολιτισµικά ήθη των πελατών, των εκπαιδευοµένων και των συναδέλφων τους.
2. ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΘΕΡΑΠΕΥΟΜΕΝΟ – ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΟ - ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΟ
α) Εμπιστευτικότητα
- i) Ο όρκος του Ιπποκράτη δεσµεύει τον ιατρό να τηρεί το απόρρητο κατά την άσκηση του επαγγέλµατός του. Στην οµαδική ψυχοθεραπεία και στο ψυχόδραµα, ο όρκος του Ιπποκράτη επεκτείνεται τόσο στον ψυχοδραματιστή, όσο και σε όλους τους θεραπευοµένους / εξυπηρετούμενους / εκπαιδευόμενους και δεσµεύει τον καθένα ξεχωριστά να µην αποκαλύψει σε κάποιον τρίτο όσα του εµπιστεύτηκαν. Όπως στον ψυχοδραματιστή, έτσι και σε κάθε θεραπευόµενο / εξυπηρετούμενο / εκπαιδευόμενο, εναποτίθεται η ευθύνη της προστασίας της ευηµερίας των υπολοίπων συμμετεχόντων της ψυχοδραματικής διαδικασίας. Αυτό περιλαμβάνει πληροφορίες που αφορούν τρίτα άτομα που δεν συμμετείχαν αυτοπροσώπως στην διαδικασία αλλά αναφέρθηκαν τα στοιχεία τους κατά την διάρκειά της.
- ii) Οι ψυχοδραµατιστές θεωρούν απόρρητη κάθε πληροφορία που αποκτούν από τον θεραπευόµενο / εξυπηρετούμενο / εκπαιδευόμενο, είτε κατά τη διάρκεια ψυχοδραματικών συνεδριών είτε κατά τη διάρκεια κάθε άλλης επικοινωνίας µαζί του, εκτός εάν ο θεραπευόµενος / εξυπηρετούμενος / εκπαιδευόμενος συµφωνήσει ότι κάποιες συγκεκριµένες πληροφορίες µπορούν να µεταδοθούν. Επιτρέπεται η µετάδοση εµπιστευτικών πληροφοριών µόνον υπό ορισµένες συνθήκες: α. Κατά τη συζήτηση µε τον επόπτη του ψυχοδραµατιστή. β. Απευθείας σε άλλους επαγγελµατίες οι οποίοι έχουν άµεση σχέση µε την περίπτωση του θεραπευοµένου / εξυπηρετούμενου ή της οικογένειάς του, µε την άδειά του. γ. Κατά τη συγγραφή ή τη διδασκαλία άλλων, οι πληροφορίες θα πρέπει να παρουσιάζονται µε τέτοιον τρόπο ώστε να διασφαλίζεται η ανωνυµία του θεραπευοµένου / εξυπηρετούμενου και όποτε είναι δυνατόν, θα ζητείται η συναίνεσή του. δ. Η εµπιστευτικότητα µπορεί επίσης να αρθεί με τη συγκατάθεση του θεραπευοµένου / εξυπηρετούμενου. ε. Κατόπιν δικαστικής εντολής, και στις περιπτώσεις που απαιτεί ο νόμος, ιδίως όταν επίκειται κίνδυνος ζωής.
β) Αμοιβή
- i) Οι ψυχοδραµατιστές που ασκούν το επάγγελµα ιδιωτικά δεν πρέπει να προσφέρουν καµία προµήθεια, αµοιβή ή προνόµιο σε όποιον τους παραπέµψει έναν πελάτη.
- ii) Οι ψυχοδραµατιστές δεν πρέπει να χρησιµοποιούν για προσωπικό όφελος τις πληροφορίες που αποκτούν στην πορεία της σχέσης τους µε θεραπευοµένους / εξυπηρετούμενους, ή εκπαιδευόµενους.
iii) Οι ψυχοδραµατιστές αναλαµβάνουν να συνάψουν µε σαφήνεια και χωρίς προκατάληψη μια προφορική ή γραπτή συμφωνία µε τον πελάτη πριν από την έναρξη της συνεργασίας τους. Στις συνεδρίες ατοµικής ψυχοθεραπείας µε τον ψυχοδραµατιστή, στη συμφωνία θα πρέπει να διατυπώνονται µε σαφήνεια οι όροι της αµοιβής, οι µέθοδοι πληρωµής καθώς και οποιοσδήποτε άλλος ειδικός όρος εφαρµοστεί.
Αντίγραφο του Κώδικα Δεοντολογίας θα πρέπει να διατίθεται σε όλους τους εκπαιδευοµένους ψυχοδραματιστές.
γ) Συμφωνία – Θεραπευτικό Συμβόλαιο
- i) Ο ψυχοδραματιστής σε συνεργασία με τον πελάτη φτιάχνει ένα ξεκάθαρο θεραπευτικό συμβόλαιο ή συμφωνία όσον αφορά τη μορφή και το περιεχόμενο της διαδικασίας, αλλά και το σκοπό της ομαδικής ή ατομικής δουλειάς. Αυτά περιλαμβάνουν τον σκοπό και το πιθανό αποτέλεσμα.
- ii) Οι ψυχοδραµατιστές δεν πρέπει να παρουσιάζουν ανακριβή εικόνα του εαυτού τους όσον αφορά τα επαγγελµατικά τους προσόντα. Ο θεραπευόµενος / εξυπηρετούμενος και ο ψυχοδραµατιστής πρέπει να αναθεωρούν τη συμφωνία τους σε τακτά χρονικά διαστήµατα, ώστε να διασφαλίζεται ότι η ευηµερία του πελάτη παραµένει ανάμεσά τους ως πρωτεύον ζήτηµα.
iii) Ο ψυχοδραµατιστής διασφαλίζει την παροχή του απαραίτητου χρόνου και της προσοχής κατά τη σύναψη της συμφωνίας. Εάν ο πελάτης επιθυµεί να τερµατίσει τη συνεργασία, ο ψυχοδραµατιστής οφείλει να εκφράσει τη δική του άποψη και να συμβουλεύσει τον πελάτη αναλόγως.
δ) Όρια
- i) Οι ψυχοδραµατιστές φροντίζουν ιδιαίτερα το φυσικό περιβάλλον µέσα στο οποίο εργάζονται µε τους θεραπευοµένους / εξυπηρετούμενους / εκπαιδευόμενους, έτσι ώστε να παρέχουν έναν ασφαλή χώρο.
- ii) Οι ψυχοδραµατιστές γνωρίζουν τα επαγγελµατικά όρια ανάµεσα στους ιδίους και τους θεραπευοµένους / εξυπηρετούμενους ή τους εκπαιδευοµένους τους. Οι ψυχοδραματιστές οφείλουν να αντιλαμβάνονται την πιθανότητα σύγχυσης ρόλων, η οποία θα μπορούσε να βλάψει τη θεραπευτική και/ή την εκπαιδευτική διαδικασία.
iii) Ένας ψυχοδραματιστής δεν συνάπτει ποτέ σεξουαλική ή ερωτική σχέση με έναν πελάτη και οφείλει να αποτρέπει την ανάπτυξή της. Σε περίπτωση σύναψης σεξουαλικής σχέσης µεταξύ ενός ψυχοδραµατιστή και ενός θεραπευοµένου / εξυπηρετούμενου / εκπαιδευόμενου, ή εποπτευόμενου, ο ψυχοδραµατιστής υποχρεούται να σταµατήσει την επαγγελματική σχέση και να τον συµβουλεύσει να συνεργαστεί µε κάποιον άλλον συνάδελφο.
- iv) Ο ψυχοδραµατιστής ενηµερώνει τον θεραπευόµενο / εξυπηρετούμενο / εκπαιδευόµενο / εποπτευόμενο για τυχόν χρήση μέσων αποθήκευσης τμημάτων της συνεδρίας (πχ. βιντεοσκόπηση, μαγνητοφώνηση) ή για τη χρήση άλλων μέσων παρατήρησης από τρίτους (πχ. διπλός καθρέφτης) και ζητά την έγγραφη συναίνεσή του, την οποία όμως ο πελάτης έχει το δικαίωμα να αποσύρει ανά πάσα στιγμή.
3. ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
α) Οι ψυχοδραµατιστές είναι άτοµα που έχουν εκπαιδευτεί και ασκούν το επάγγελµά τους µε τρόπο επαρκή. Φροντίζουν να παρέχουν ένα ασφαλές περιβάλλον για τον πελάτη, διασφαλίζοντας έτσι ότι το ψυχόδραµα δεν θα δυσφηµιστεί.
β) Για την αντιµετώπιση ψυχοσεξουαλικών θεµάτων, οι ψυχοδραµατιστές πρέπει να φέρονται µε τη δέουσα προσοχή κατά την εκδραµάτιση των συγκεκριµένων εκείνων συµβάντων όπου εµπλέκεται σεξουαλική δραστηριότητα. Ειδικά σε περίπτωση σεξουαλικής κακοποίησης, κάθε ψυχοδραµατική τεχνική θα πρέπει να επιλέγεται µε προσοχή, ώστε να µειωθεί η πιθανότητα επιδείνωσης της επίδρασής της.
γ) Σε περίπτωση διαφήµισης, οι ψυχοδραµατιστές θα πρέπει να παρουσιάζουν µε σαφήνεια τις υπηρεσίες που προσφέρουν κατά την άσκηση της ψυχοδραµατικής δραστηριότητας.
δ) Οι ψυχοδραµατιστές είναι υπεύθυνοι να αναγνωρίζουν τη σηµασία της έρευνας και, όπου και όταν πρέπει, να αρχίζουν µια έρευνα, να συµβάλλουν σε αυτήν τη διαδικασία ή να συµµετέχουν, καθώς και να ενημερώνουν και να επιδιώκουν τη συγκατάθεση των πελατών σε περίπτωση ανάμειξής τους.
ε) Οι ψυχοδραµατιστές έχουν παιδευτικό ρόλο στην κοινωνία, όπως επίσης και θεραπευτικό, και επιδιώκουν τη συνεχή εκπαίδευσή τους.
στ) Οι ψυχοδραµατιστές µπορούν να χρησιµοποιούν τις γνώσεις τους για να διευκολύνουν τη διερεύνηση κοινωνικών θεµάτων πέραν αυτών της θεραπείας. Η χρήση του ψυχοδράµατος δεν περιορίζεται µόνο σε κλινικά πλαίσια. Σε κάθε περίπτωση όµως εφαρμόζεται πάντα η δεοντολογία της συναίνεσης και της εμπιστευτικότητας.
ζ) Οι ψυχοδραµατιστές έχουν την ευθύνη να συνεχίζουν τη δική τους ανάπτυξη υποβαλλόµενοι σε ατοµική θεραπεία, εκπαίδευση και εποπτεία, όπως αναφέρεται στο παρόν καταστατικό.
η) Οι ψυχοδραµατιστές τάσσονται κατά των διακρίσεων και ασπάζονται τις αρχές της ελευθερίας του λόγου και των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, στην προώθηση των οποίων οφείλουν να συµβάλλουν.
4. ΚΩΔΙΚΑΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΠΟΠΤΕΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΕΣ ΤΟΥ ΨΥΧΟΔΡΑΜΑΤΟΣ
α) Οι επόπτες και οι εκπαιδευτές οφείλουν να αντιλαµβάνονται τις δικές τους προκαταλήψεις και στερεότυπα, και να εξετάζουν τους τρόπους με τους οποίους αυτά δύνανται να επιδράσουν στην εποπτεία και την εκπαιδευτική διαδικασία.
β) Οι επόπτες οφείλουν να διερευνούν κάθε µορφή προκατάληψης ή άλλων ψυχολογικών εμποδίων που εκδηλώνονται στους ψυχοδραµατιστές πελάτες τους στο πλαίσιο λειτουργίας των τελευταίων ως ψυχοδραματιστών, ώστε να συµβάλλουν στην άρση αυτών προς όφελος της επαγγελματικής δεινότητας και ανάπτυξης των εποπτευομένων τους.
γ) Η εποπτεία και η εκπαίδευση διέπονται από βασικές αξίες όπως είναι η ακεραιότητα, η υπευθυνότητα, η αµεροληψία και ο σεβασµός, που εφαρµόζονται ανεξάρτητα από τη µορφή της εποπτείας ή της εκπαίδευσης και ανεξάρτητα από το ύψος της αµοιβής.
δ) Η εποπτεία είναι µια εµπιστευτική δραστηριότητα και οι επόπτες πρέπει να διασαφηνίζουν µε τους εποπτευοµένους τα όρια της εµπιστευτικότητας.
ε) Οι επόπτες και οι εκπαιδευτές έχουν την ευθύνη να εξασφαλίζουν την ασφάλεια των εποπτευοµένων, των εκπαιδευοµένων και των θεραπευοµένων όπου είναι δυνατόν.
στ) Οι επόπτες και οι εκπαιδευτές είναι υπεύθυνοι για την ενίσχυση της επάρκειας των εποπτευοµένων και των εκπαιδευοµένων.
ζ) Οι επόπτες και οι εποπτευόµενοι, οι εκπαιδευτές και οι εκπαιδευόµενοι συµφωνούν για τη σύναψη μιας οικονομικής και επαγγελματικής συµφωνίας στην αρχή της συνεργασίας τους.
η) Οι επόπτες πρέπει να κάνουν τα αναγκαία βήµατα ώστε να ελέγχουν τη δική τους επάρκεια, κάνοντας εποπτεία πάνω στη δική τους εποπτεία.
θ) Οι επόπτες, οι εκπαιδευτές και οι διευθυντές εκπαιδευτικών οργανισμών οφείλουν να διαχωρίζουν τα όρια ανάµεσα στην εποπτεία, τη θεραπεία, την εκπαίδευση και τη διοίκηση.
ι) Οι επόπτες και οι εποπτευόµενοι οφείλουν να διασφαλίσουν ότι η προσωπική ή η κοινωνική επαφή µεταξύ τους δεν επηρεάζει αρνητικά τη σχέση εποπτείας.
ια) Οι ψυχοδραματιστές που παρέχουν θεραπεία δεν εποπτεύουν ούτε εκπαιδεύουν άτομα που βρίσκονται σε θεραπευτική διαδικασία μαζί τους.
ιβ) Οι επόπτες και οι εκπαιδευτές δεν εκµεταλλεύονται οικονοµικά, σεξουαλικά, συναισθηµατικά ή µε οποιονδήποτε άλλον τρόπο τους εποπτευοµένους και τους εκπαιδευοµένους τους. Σε καµία περίπτωση ένας επόπτης ή εκπαιδευτής δεν συνάπτει σεξουαλική σχέση µε έναν εποπτευόµενο ή εκπαιδευόµενο.
ιγ) Οι επόπτες και οι εκπαιδευτές έχουν την ευθύνη να συµβουλεύουν τους εποπτευοµένους και τους εκπαιδευοµένους όταν για λόγους προσωπικούς, υγείας, ή για οποιονδήποτε άλλο λόγο δυσλειτουργούν.
ιδ) Οι επόπτες και οι εκπαιδευτές είναι υπεύθυνοι να επιδιώκουν την προσωπική τους ανάπτυξη με στόχο την επαγγελµατική τους επάρκεια.
ιε) Οι επόπτες και οι εκπαιδευτές αναλαµβάνουν την ευθύνη να αποσυρθούν από την άσκηση της εποπτείας ή του εκπαιδευτικού τους έργου σε περίπτωση κλονισµού της υγείας τους, ψυχικής ή/και σωματικής, ή για οποιονδήποτε άλλο λόγο κρίνουν πως επηρεάζει αρνητικά το λειτούργημά τους.
ιστ) Οι επόπτες και οι εποπτευόµενοι συµφωνούν όσον αφορά την αµοιβή, το χώρο και το χρόνο των συναντήσεων, και τις προσδοκίες που αφορούν τη συνεργασία τους πριν από την έναρξη της εποπτείας.
ιζ) Οι επόπτες των εκπαιδευόµενων ψυχοδραµατιστών είναι υπεύθυνοι για την εκπαιδευτική τους πορεία. Στην αρχή του προγράµµατος, συµφωνούνται ο χρόνος πληρωµής, ο χώρος και η διάρκεια των συναντήσεων και τίθενται οι στόχοι της συνεργασίας.
ιη) Γενικότερα, οι επόπτες δεν αποκαλύπτουν εµπιστευτικές πληροφορίες για τους ίδιους τους εποπτευοµένους ή έμμεσα μέσω του εποπτευομένου για τους θεραπευομένους τους χωρίς τη συναίνεση του προσώπου που εμπλέκεται. Εξαίρεση αποτελούν οι περιπτώσεις που απαιτεί ο νόμος και κατά τη συγγραφή ή διδασκαλία άλλων, οπότε οι πληροφορίες παρουσιάζονται µε τέτοιον τρόπο ώστε να προστατεύεται η ανωνυµία του πελάτη και του εποπτευοµένου, ενώ αναζητείται η συναίνεση εφόσον είναι δυνατόν.
ιθ) Οι επόπτες των εκπαιδευοµένων µπορούν να µιλήσουν για τη δουλειά των εποπτευοµένων στους εκπαιδευτές τους, όπως ορίζεται στην αρχική τους συµφωνία.
κ) Εάν κατά τη διάρκεια της εποπτείας φανεί ότι απαιτείται θεραπεία του εποπτευοµένου, ο επόπτης έχει την ευθύνη να το προτείνει στον εποπτευόµενο.
κα) Στην περίπτωση που δεν µπορούν να επιλυθούν οι διαφωνίες ανάµεσα στον επόπτη και τον εποπτευόµενο, ο επόπτης συµβουλεύεται έναν συνάδελφο επαγγελµατία και, εάν κριθεί απαραίτητο, συνιστά στον εποπτευόµενο να απευθυνθεί σε έναν άλλον επόπτη.
κβ) Στην περίπτωση που δεν µπορούν να επιλυθούν οι διαφωνίες µεταξύ εκπαιδευτή και εκπαιδευοµένων, ο εκπαιδευτής συµβουλεύεται ένα συνάδελφο επαγγελµατία και, εάν κριθεί απαραίτητο, συνιστά στον εκπαιδευόµενο να απευθυνθεί σε άλλον εκπαιδευτή.
Ο κώδικας δεοντολογίας βασίζεται στα πρότυπα της Ομοσπονδίας Ευρωπαϊκών Οργανισμών Εκπαίδευσης στο Ψυχόδραμα (Federation of European Psychodrama Training Organisations – FEPTO).